چگونه ناتوانی و مرگ زودرس را در بیمار دیابتی کاهش دهیم؟

یکی از شایع ترین علل مرگ ومیر در ایران بیماری های قلبی- عروقی است و دیابت یک فاکتور خطر مهم بیماری های قلبی- عروقی می باشد. این خطر دیابت مستقل از فشار خون، سیگار، سابقه خانوادگی بیماری قلبی و چربی خون بالاست، لذا این بیماری به تنهایی خطر مهمی در ایجاد سکته های قلبی و مغزی است. با توجه به شیوع بالای دیابت از یک طرف و در نظر داشتن این واقعیت که بیش از 80% علل مرگ در بیماران دیابتی، عوارض قلبی است کنترل دیابت و سایر فاکتورهای خطر وابسته اهمیت به سزایی برای پیش گیری از مرگ ومیر بیماران دیابتی دارد.

علت ایجاد عوارض عروقی قلب و مغز، ایجاد پلاک های اسکلروتیک در دیواره عروق است. ساخت این پلاک ها در اثر به هم خوردن تعادل چربی های خون اتفاق می افتد. در دیابت چربی خوب (HDL) کاهش وچربی بد (کلسترول، LDL متراکم) افزایش پیدا می کنند و این اختلال چربی منجر به ایجاد پلاک¬های متعدد التهابی و زخمی در دیوار عروق می گردد. این پلاک ها جدار عروق را تنگ کرده و هر لحظه احتمال انسداد عروق در اندام های حساس چون قلب و مغز وجود دارد. لذا با کنترل چربی خون و کم کردن التهاب عروق شانس تنگی و انسداد عروق کاهش می یابد.

مطالعات متعدد نشان داده که داروهای استاتین ( مثل داروی آتورواستاتین، رزوواستاتین که قوی ترین داروهای این دسته هستند) خطر بیماری قلبی را بیش از 50% کاهش می دهد. این داروها ساخت کلسترول را کم کرده و نهایتاً ساخت چربی بد ( LDL) را مهار می کنند. گرچه عوارضی نیز برای این داروها متصور است ولی فایده مصرف آنها در اکثر موارد به ضرر آنها برتری دارد .

برطبق آخرین مطالعاتی که انجمن قلب آمریکا و اروپا انجام دادند در همه بیماران دیابتی با سابقه بیماری قلبی، دوز بالای آتورواستاتین (40 تا 80 میلی گرم) بسته به شرایط بیمار باید استفاده شود. این تجویز برای پیشگیری از عارضه مجدد است.

به علاوه، در بیماران بدون سابقه سکته قلبی و مغزی، توجه به سن بیمار برای تجویز دارو اهمیت دارد. چرا که با افزایش سن عوارض قلبی- عروقی در این گروه بیشتر می شود و از طرف دیگر احتمال عارضه داروها هم بیشتر می گردد.

بیماران دیابتی در سن 40 تا 75 سال از داروهای استاتین به عنوان پیشگیری اولیه سود بسیار زیادی می برند. برای این هدف (آتورواستاتین 20-10 میلی گرم) در افراد غیرسیگاری غیر چاق با فشار طبیعی درمان بسیار مناسبی است . در فرد چاق، سیگاری و یا دارای فشار خون بالا، دوزهای بالاتر ( آتورواستاتین80-40 میلی گرم) برای پیشگیری قبلی موثرتر خواهد بود. در افراد دیابتی زیر 40 سال و بالای 75 سال با نظر پزشک، استاتین تجویز می شود. به طور مثال افراد دیابتی زیر 40 سال که توده بدنی بالایی ندارند و سابقه مصرف سیگار و فشار خون منفی است، از تجویز استاتین خیلی سود نمی برند مگر اینکه عدد چربی بد ( LDL) بالا باشد.

این داروها در خانم های حامله و بیماری حاد و مزمن کبدی داده نمی شود. در مورد مصرف همزمان با بعضی آنتی بیوتیک ها و سایر داروهای چربی، لازم است پزشک معالج دقت کافی برای تغییر دوز داروها داشته باشد.

نتیجه کلی این بحث تاکید بر وجود استاتین در نسخه بیماران دیابتی برای کاهش عوارض قلبی- عروقی است. لازم است هر بیمار دیابتی نوع یک یا دو برای مصرف یا عدم مصرف این داروها نظر پزشک معالج خود را جویا شود و این دارو با هدف کاهش سکته های قلبی و مغزی و در نهایت کم کردن مرگ ومیر در نسخه بیمار دیابتی هرگز فراموش نشود. لازم به ذکر است که در گروه سنی 40 تا 75 سال که از این دارو سود زیاد می برند صرفاً عدد کلسترول یا LDL ملاک برای تجویز دارو قرار نگیرد.