شیوع چاقی در ایران و جهان

سترش شهر نشینی، افزایش درآمد و سرانه دریافت انر‍‍‍‍‍ژی در کنار کاهش تحرک فیزیکی، از علل افزایش شیوع چاقی در جوامع در حال توسعه به شمار می رود.

در سالهای 1999، 2005 و 2007 شیوع کلی چاقی در ایران به ترتیب 13/6، 19/6 و 22/3 درصد و شیوع اضافه وزن در این سالها 32/2، 35/8 و 36/3 درصد گزارش شده که حاکی از افزایش معنی دار آنهاست. همچنین افزایش معنی دار متوسط شاخص توده بدنی (BMI) از سال 1999 تا 2005 و 2007 مشهود است(به ترتیب 25/03، 26/14و 26/47). بالارفتن شیوع چاقی در هر دو جنس زن و مرد و در شهروندان و روستا نشینان دیده می شد.
در مطالعه ملی شیوع اضافه وزن و چاقی در بزرگسالان ایران در سال 2007 که روی 89404 مرد و زن 15 تا 65 ساله انجام شد شیوع اضافه وزن و چاقی در مردان به ترتیب 42/8 و 11/1 درصد و در زنان به ترتیب 57 و 25/2 درصد گزارش شد برطبق این آمار و مطالعات موجود دیگر، ایران از نظر شیوع چاقی در رتبه 66 جهان  قرار می گیرد.

مطالعات انجام شده در شهر تهران،بیان کننده شیوع بسیار بالای چاقی در بزرگسالان تهرانی می باشد.شیوع چاقی در زنان نسبت به مردان به بیش از دو برابر می رسد.این امر احتمالاً به دلیل تحرک بدنی کم در زنان و سهم بالاتر کربوهیدرات به جای پروتئین در انر‍‍‍ژی دریافتی روزانه و نیز تفاوتهای فیزیولوژ‍یک است.

شیوع چاقی در جهان

شیوع اضافه وزن و چاقی در کل جهان رو به رشد است و در بعضی مطالعات بیان شده که شیوع چاقی، دو برابر شده است.افزایش شیوع چاقی، تنها مختص کشورهای پیشرفته و پر درآمد نبوده و شیوع آن در کشورهای فقیر و در حال توسعه نیز رو به افزایش است. استفاده از کلمه (Globesity) در بعضی از گزارش ها نشانگر شدت وخامت این مشکل، در سطح جهانی است براساس آمار منتشر شده در سال ۲۰۰۵ از سوی سازمان جهانی بهداشت، 6/1 بیلیون بزرگسال (بالای ۱۵ سال) در جهان اضافه وزن دارند وحداقل ۴۰۰ میلیون نفراز آنان به طور بالینی، چاق هستند. براساس آخرین آمار ارائه شده از طرف سازمان بهداشت جهانی یکی از هر سه نفر از افراد جهان دچار اضافه وزن و در مقابل یکی از ده نفر آنها مبتلا به چاقی هستند. با توجه به این آمار پیش بینی می شود که بیش از 3/2 بیلیون نفر از مردم جهان، معادل مجموع جمعیت فعلی چین، اروپا و آمریکا، تا سال 2015 به اضافه وزن مبتلا گردند. مقایسه شیوع چاقی در کشورهای مختلف تا حدودی دشوار می باشد چراکه مقیاسهای اندازه گیری این بیماری در بسیاری از مناطق مختلف می باشد. این موضوع البته با تقسیم بندی ارائه شده از طرف سازمان بهداشت جهانی تا حدودی مرتفع گشته است. آخرین آمار موجود نشان دهنده تفاوت شیوع اضافه وزن و چاقی در کشورهای مختلف جهان می باشد. براساس این آمار شیوع چاقی از کمتر از 5% در چین و ژاپن و برخی کشورهای آفریقایی تا حدود 5/93% در کشور ساموآ آمریکا متغیر است. در این آمار جزایر کیریباتی (5/81%)، آمریکا (7/66%)، آلمان (5/66%) و مصر (66%) در رده های بعدی قرار دارند. بوسنی هرزگوین، نیوزلند، کرواسی و انگلستان از دیگر کشورهای 10 کشور چاق جهان می باشند. تخمین زده شده است که 13 درصد مردان و 14 درصد زنان کانادایی ، 10 تا 20 درصد مردان و 10 تا 25 درصد زنان اروپایی ، 9 درصد مردان و 11 درصد زنان استرالیایی ، و 20 درصد از مردان و 25 درصد از زنان آمریکایی چاق هستند. آخرین آمار از آمریکا نشان می دهد که بیش از 58 میلیون نفر از افراد از اضافه وزن، 40 میلیون نفر از چاقی و سه میلیون نفر از چاقی مفرط رنج می برند. بنا بر این آمار، از هر 10 نفر افراد بالای 25 سال 8 نفر دچار اضافه وزن می باشند. در سومین بررسی ملی سلامت و تغذیه در کشور آمریکا (National Health and Nutrition Examination Study – NHANES III)، تقریبا یک سوم همه بزرگسالات بالای بیست سال چاق بودند و هزینه های پزشکی مربوط به بیماریهای مرتبط با چاقی صد میلیارد دلار در سال تخمین زده می شود. اینک با شروع قرن بیست و یکم، چاقی در کشور آمریکا به مرحله اپیدمی رسیده است و پیش بینی می شود که اگر شیوع اضافه وزن به همین ترتیب ادامه یابد، در سال 2230، تمام افراد بزرگسال آمریکایی اضافه وزن داشته باشند. در آمریکا درصد افراد چاق طی سالهای 62-1960 تا 81-1976 افزایش کمی داشته و سپس افزایش سریعی تا سال 91-1988 و افزایش چشمگیر و بیشتری تا سال 1998 داشته است . بعبارت دیگر، براساس گزارشهای مرکز ملی بررسیهای بهداشتی و تغذیه ای در ایلات متحده، شیوع چاقی در بزرگسالان از 15% در سال 1980 به 23% در سال 1994 و 27% در سال 1999 افزایش یافت. همچنین شیوع چاقی شکمی در بزرگسالان امریکایی از سال 1960 تا 2000 روند رو به افزایش معنی داری را در هر دو جنس داشت. در استرالیا نیز افزایشی 5/2 برابری در شیوع چاقی در سال 2000 در مقایسه با سال 1980 مشاهده شد. شیوع چاقی در انگلستان نسبت به سال 1980 دو برابر شده است. براساس اطلاعات موجود پیش بینی می شود که شیوع چاقی به سرعت افزایش یابد مگر آنکه اقدام خاصی در جهت مقابله با آن اتخاذ گردد. سازمان بهداشت جهانی نیز پیش بینی نموده اند که شیوع افراد مبتلا به چاقی شدید در طی سالهای 1995 تا 2025 دوبرابر می شود. براساس این پیش بینیها شیوع چاقی در آمریکا در سال 2025 معادل 50-45%، در استرالیا و انگلستان معادل 40-30% و در برزیل بیش از 20% می گردد. در کشورهای در حال توسعه نیز شیوع چاقی و ازدیاد وزن با سرعت قابل ملاحظه ای در حال افزایش است. سازمان جهانی بهداشت شیوع چاقی و اضافه وزن را درکشورهای خاورمیانه در زنان 2/54% و در مردان 4/31% گزارش کرده است که بیشترین میزان آن در مردان موراکو با 2/73% و کمترین آن در مردان پاکستانی با5/10% می باشدکه این مسأله مرگ حدود ۱۵۰۰۰۰ نفر در سال رادر این کشور ها باعث می شود. چاقی و اضافه وزن بخصوص در کودکان نیز شیوع بالایی داشته و به همین به یکی از معضلات جهان تبدیل شده است. براساس آمار بدست آمده از 79 کشور در حال توسعه و تعدادی از کشورهای توسعه یافته، بیش از 22 میلیون از کودکان زیر 5 سال در جهان از اضافه وزن رنج می برند (WHO 1998). این آمار همچنین نشان دهنده افزایش سریع این بیماری در این افراد می باشد به گونه ای که میزان بروز اضافه وزن در کودکان 5 تا 14 سال در سی سال گذشته در آمریکا تقریبا دو برابر شده است. آخرین آمار یکی از هر 5 کودک در سنین آغاز مدرسه از اضافه وزن و یا چاقی رنج می برد. براساس آمار NHS، در پایان دوره ابتدایی یکی از هر سه کودک چاق می باشند که این آمار بسیار بالایی است.