چهار نوع غذا خوردن که باید به آن ها آگاه باشیم

غذا خوردن به خودی خود موضوع و فعالیت پیچیده ای نیست و یک عادت ذاتی است. اما برای برخی از افراد به پیجیده‌ترین رفتار زندگی آنها تبدیل می‌شود. بنابر این تفکیک انواع مختلف غذا خوردن می‌تواند برای ما مفید باشد. چهار نوع غذا خوردن وجود دارد که در ادامه به توضیح آنها می‌پردازیم.

خوردن  تقویتی یا FUEL EATING

این تنها دلیلی است که ما باید غذا بخوریم. ما برای زنده ماندن و رشد به آن نیاز داریم. مصرف تقویتی غذا زمانی اتفاق می افتد که بدن به ما نشان دهد که گرسنه است و برای انرژی به مواد مغذی نیاز دارد. وقتی در حال غذا خوردن به این شکل هستیم، غذاهایی را انتخاب می‌کنیم که برای بدن مغذی هستند و وقتی سیر شدیم آن را متوقف می‌کنیم. در حالت ایده آل، غذا خوردن باید آگاهانه و عمدی اتفاق بیفتد. هنگامی که ما درگیر مصرف تقویتی غذا می شویم، می دانیم که برای تامین مواد مغذی بدن خود غذا می‌خوریم. غذاهای تقویتی دارای مواد مغذی متراکم هستند و شامل غذاهایی مانند میوه ها، سبزیجات، گوشت بدون چربی، کربوهیدرات های پیچیده و چربی های سالم هستند. غذا خوردن تقویتی باید در 90 درصد مواقع اتفاق بیفتد.

خوردن شادی‌آور یا JOY EATING

خوردن شادی‌آور،  یعنی خوردن غذاهایی که ارزش غذایی برای بدن ندارند (دسرها، تنقلات خوش طعم و مانند آن)، اما باعث شادی و لذت می‌شوند. خوردن شادی‌آور می‌تواند و باید گاهی اتفاق بیفتد تا نیاز خود را به لذتی که از غذا می‌گیرید تامین کنید.  در حالت ایده آل، غذا خوردن شادی‌آور باید به صورت حداقلی و با دقت انجام شود تا واقعاً لذت آن غذا را تجربه کنید. راز خوردن شادی‌آور این است که باید از آن لذت ببرید. یعنی زمانی است که غذا را صرفاً به این دلیل می‌خورید که طعم خوبی دارد. اما فقط در دهان طعم خوبی دارد.  به عنوان مثال می‌توان به بستنی‌ها، نوشیدنی‌ها، کیک‌ها، کلوچه ها، آب نبات ها و هر چیز دیگری که طعم دلپذیری دارد، اما مواد غذایی کمی برای بدن ما فراهم می‌کند یا اصلاً تغذیه نمی‌کند، اشاره کرد. غذا خوردن شادی‌آور در 10 درصد مواقع تعادل سالمی است.

خوردن ابری یا FOG EATING

این مورد شامل همه‌ی غذا خوردن‌های ناآگاهانه است، که در طول و بین وعده های غذایی رخ می‌دهد. این نوع ممکن است شامل  خوردن غذاهای تقویتی، شادی آور و تنقلاتی باشند که از خوردن آنها آگاه نباشید.  این غذا خوردن در زمانی نیست که بدن به انرژی احتیاج دارد. خوردن ابری شبیه به پرخوری است و پرخوری دلیل تغییر وزن ماست. خوردن ابری زمانی است که شما غذا می‌خورید و از آن آگاه نیستید. این نوع غذا خوردن در زمانی است که گرسنه نیستید یا حواس شما پرت شده است. برای مثال خوردن چیپس یا تخمه در حالی که برنامه مورد علاقه خود را در تلویزیون تماشا می‌کنید یا در دورهمی‌های دوستانه مشغول تفریح هستید و تا زمانی که خوراکی شما تمام نشود، متوجه نمی‌شوید که چقدر خورده اید. اگر بتوانید این نوع خوردن را تشخیص دهید، هرگز نباید این کار را بکنید.

خوردن طوفانی یا  STORM EATING

این نوع غذا خوردن به نظر خارج از کنترل است و همیشه هم از نظر جسمی و هم از نظر روانی عواقب منفی دارد. خوردن طوفانی هم می‌تواند شبیه نوعی پرخوری باشد که در آن هیچ چیز کافی به نظر نمی‌رسد و کاملاً یک عمل از نشانه‌های روانی است و نه گرسنگی فیزیکی. یعنی غذا خوردن زمانی که گرسنه نیستید، و با این حال که متوجه می‌شوید اما احساس می‌کنید که حتی اگر بخواهید، نمی‌توانید دست از خوردن بکشید، طوفانی خوری ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که رژیم داشته باشید و خودتان را از خوردن یک غذای خاص محروم کرده باشید. خوردن طوفانی همچنین می‌تواند زمانی اتفاق بیفتد که شما احساس هیجان زیادی همچون ترس، ناراحتی یا خوشحالی داشته باشید و از کنترل خارج شوید.  پس از خوردن طوفانی، مهم است که صبر کنید تا گرسنه شوید و دوباره غذای تقویتی خود را بخورید.

برای سالم بودن، حفظ وزن مناسب باید بیشتر غذا خوردن تقویتی و گهگاهی خوردن شادی آور را تمرین کنید. اما چطور می‌توان این کار را انجام داد؟

 1 - از الگوهای غذایی خود آگاه شوید.

2 - تصمیم بگیرید که چه چیزی را می‌خواهید تغییر دهید.

 3 - حواستان باشد که چه، چرا و چگونه می‌خورید.

 4 - تمرین و تکرار کنید. در تمام مدت، با خود تمرین صبر کنید.

 این کار به ظاهر ساده، همیشه آسان نیست ولی کاملاً امکان پذیر است. طبقه‌بندی روش غذا خوردن به درک اینکه چه زمانی به دلایلی غیر از تامین انرژی مورد نیاز بدن، غذا می‌خورید کمک می‌کند و به شما راهنمایی می‌کند که برای کاهش وزن یا حفظ یک سبک زندگی سالم باید چه کاری انجام دهید. همیشه به یاد داشته باشید که هر زمان که غذا می‌خورید در یکی از این چهار دسته قرار می گیرد.

 زهرا حسینی توسل، دانشجوی دکترای تخصصی پژوهشی

زیرنظر: دکتر شیرین حسنی ­رنجبر، فوق­ تخصص غدد

مرکز تحقیقات چاقی و عادات غذایی